Voeding is niet louter een bron voor de opbouw en het herstel van het organisme. Voeding heeft verschillende functies. Een fysiologische functie, een psychologische functie, een sociale functie, een culturele functie en een medische functie.
1/ Fysiologische functie
De fysiologische rol is duidelijk. Voedsel heeft als belangrijke taak het lichaam van voldoende voedingsstoffen te voorzien. De voeding levert bouwstoffen, beschermende stoffen en brandstoffen. Voedingsmiddelen worden in het lichaam via het spijsverteringsstelsel verwerkt tot voedingsstoffen, die via de darmen in het bloed worden opgenomen.
2/ Psychologische functie
De psychologische rol van voeding houdt in dat voeding een centraal element is waarrond de maatschappij en de menselijke beschaving zijn opgebouwd. In een voorouderlijke context betekent samen eten, samen delen. Samenwerking was noodzakelijk om te kunnen eten. Je kon niet naar de supermarkt om eten te gaan halen. Zeker voor vegetarisch is dit heel paradoxaal. Wanneer een dier werd gevangen en gedood kon het niet vers gehouden worden, dus ze deelden het voedsel. Dit bracht een vraag naar moraliteit mee, namelijk met wie wordt er gedeeld?
De dag van vandaag kan voedsel nog steeds een antwoord op een moraliteitsvraag inhouden. Samen eten stuurt aan op meer vertrouwen en cohesie. Charlotte De Backer stelt voor om voeding in een aantal van een priemgetal op te dienen om aan kinderen te leren wat eerlijke verdeling is. Een ongelijke behandeling in de verdeling van het aantal spruitjes op de eettafel zal in veel gevallen niet goed ontvangen worden.
Naar de resultaten van samen eten is ook onderzoek gedaan, het bewees dat er een positieve causaliteit bestaat tussen samen eten en een betere score op hoog sociaal gedrag. Dunbar onderzocht een verband tussen het sociaal gedrag van jongeren en het samen avondeten. Diegenen die vaker sociaal eten, voelen zich gelukkiger en zijn meer tevreden met het leven. Ze hebben meer vertrouwen in anderen, zijn meer betrokken bij hun lokale gemeenschap en hebben meer vrienden waar ze op kunnen vertrouwen voor ondersteuning. Alledaagse dingen zoals deze kunnen kinderen op subtiele wijze veel aanleren.
3/ Sociale functie
Voeding heeft ook een sociale betekenis, namelijk het uitdrukken van vriendschap, bezorgdheid of een statussymbool. Daarnaast zijn rituelen en vieringen meestal gecentreerd rond voedsel, geregeld is voedsel zelfs kenmerkend voor bepaalde evenementen.
In een voorouderlijke context werd er gevierd dat het eten gevangen was. Dit zit nog steeds ingebakken in onze hedendaagse samenleving. Wanneer we vieren, eten we samen. Enkel wordt er de dag van vandaag niet enkel samen gegeten, maar ook wanneer je alleen bent.
Dit is in geen geval problematisch wanneer het eten louter de biologische functie vervuld. Het wordt wel problematisch wanneer eten onbewust als tijdverdrijf gebeurd. Een typisch voorbeeld hiervan zijn de televisie maaltijden en snacks. We kopen kant-en-klare maaltijden, die snel en gemakkelijk zijn om in ons drukke leven ervoor te zorgen dat we met minimale input een maximaal aan energie vergaren.
Toch lijken we een grens aan dit “alleen eten” te stellen. Wanneer we het moeten doen in het openbaar zijn we er niet zo scheutig op. Alleen gaan eten op restaurant is vreemd en onnatuurlijk, het rijmt niet met onze psyche.
4/ Culturele functie
Voor de invulling van de sociale rol heeft elk land zijn eigen gewoonten. Voeding is een centraal element waarrond maatschappijen en menselijke beschavingen zijn opgebouwd. Binnen onze Belgische cultuur hebben we bepaalde gewoontes en tradities omtrent ons voedsel die duidelijk verschillen van bijvoorbeeld de Zuid-Europese landen.
Deze tradities zijn voornamelijk historisch bepaald door de voedingsmiddelen die onze voorouders voorhanden hadden en de manier waarop zij daar mee omgingen. Zelfs zeer regionaal zijn er verschillen in gewoontes en tradities. Daarnaast kunnen ook geloofsovertuigingen een belangrijke rol spelen in de wijze waarop met eten wordt omgegaan. Verscheidene religies hebben specifieke regels in verband met voeding.
5/ Medische functie
Een laatste functie van voeding is de medische functie. Voeding speelt een grote rol in het behoud van de gezondheid. Bij bepaalde ziekten kan voeding een belangrijk onderdeel vormen van de medische behandeling. Bij diabetici bijvoorbeeld is evenwichtige voeding, aangepast aan hun medicatie, een hoeksteen van de behandeling. Bij personen met coeliakie of gluten intolerantie is een aangepaste voeding, die vrij van gluten zijn, noodzakelijk. Ook voor preventie van ziektes is een goede keuze maken omtrent voeding cruciaal. Net zoals roken is het eten van rood vlees en processed food in direct verband gesteld met de oorzaken van kanker, deze kunnen we dus best afdanken.
Meer info op: nubel.be, vigez.be, kwbeensgezind.be en Food and nutrition 1995, p. 78-105.